Pierwszy mikroskop - ciekawostki historyczne
Wynalezienie mikroskopu było bez wątpienia przełomowym wydarzeniem, dzięki któremu mogły rozwinąć się bardzo różne dziedziny nauki. Dzisiaj wykorzystujemy je na co dzień - zarówno w profesjonalnych badaniach, jak i amatorskich obserwacjach. Nie pamiętamy już jak wyglądał świat przed powstaniem mikroskopu i jak ciekawych odkryć dokonywano za pomocą pierwszych modeli mikroskopów. Warto na chwilę do tych czasów powrócić i przypomnieć sobie najciekawsze fakty, dotyczące jednego z najważniejszych wynalazków w naszej historii.
Pierwsze odkrycia, czyli szkło powiększające
Zanim mikroskopy osiągnęły znane nam obecnie konstrukcje, były bardzo prostym sprzętem optycznym. Niemożliwy był wybór źródła światła, a powiększenie mikroskopu było niewielkie, więc sprawdzały się one jedynie w nieskomplikowanych obserwacjach. Jednak tak wiązało się to z dużą rewolucją w świecie nauki, dzięki której mogła rozwinąć się mikroskopia.
Już w starożytności zaczęto poznawać właściwości światła czy odpowiednio wypolerowanego szkła. Obliczono współczynnik załamania się światła i odkryto, że wypolerowane szkło, które jest grubsze w środku i cieńsze po bokach, będzie powiększać znajdujące się pod nim obiekty. Nie wiemy, kiedy dokładnie powstała pierwsza soczewka, ale na pewno bardzo prężnie wykorzystywano soczewki w Holandii w XVI wieku.
Kto wynalazł mikroskop? Krótka historia mikroskopu
Bardzo prosty układ optyczny składający się z trzech tub, z których dwie były zakończone soczewkami, skonstruowali dwaj Holendrzy - Hans Janssen i jego syn Zachariasz. To właśnie im przypisuje się wynalezienie mikroskopu w 1590 roku. Była to konstrukcja o niewielkich możliwościach, która nie wzbudziła ogromnego poruszenia w świecie nauki, ale była pierwszym dużym krokiem w rozwoju mikroskopii. Powiększenie mikroskopu było możliwe w zakresie od 3x do 10x, więc konieczne były dalsze udoskonalenia tego narzędzia.
Zachariasz Janssen
Mikroskop optyczny bardzo mocno rozwinął Antoni Van Leeuwenhoek. Ten holenderski wynalazca i przedsiębiorca rozpoczął produkcję mikroskopów w XVII wieku i to był ten moment, kiedy mikroskopy zostały spopularyzowane. Jego mikroskop był zbudowany z dokładnie oszlifowanych soczewek, o krótkiej ogniskowej, a jego powiększenie wynosiło 270x. W XVIII wieku, z mikroskopów zaczęli korzystać lekarze, aby lepiej badać i diagnozować pacjentów. Zaczęto też konstruować inne rodzaje mikroskopów, które umożliwiły rozwój bardzo wielu dziedzin nauki.
Antoni Van Leeuwenhoek i wynaleziony przez niego mikroskop
Różne rodzaje mikroskopów i kolejne udoskonalenia
Obecnie korzystamy z aż 15 rodzajów mikroskopów, które powstały dzięki temu, że kolejni naukowcy wciąż zajmowali się rozwojem tego narzędzia. W drugiej połowie XVIII wieku wyeliminowana została aberracja chromatyczna, za pomocą obiektywów achromatycznych, które wynaleźli John Dollond i Joseph von Fraunhofer.
W drugiej połowie XIX wieku mikroskopy zostały wyposażone w sztuczne źródło światła, a dokonał tego niemiecki fizyk Ernst Abbe. Opracował on też teorię mikroskopu optycznego - opisana została apertura numeryczna czy też zdolność rozdzielcza mikroskopu.
Na początku XX wieku mikroskop laboratoryjny mógł powiększyć obraz 2000 razy, a niemiecki zespół naukowców - pod przewodnictwem Ernsta Ruska - wynalazł mikroskop elektronowy. Otrzymali za to odkrycie nagrodę Nobla.
Istotne wydarzenia historyczne w dziedzinie mikrobiologii
Udoskonalanie mikroskopów nie wiązało się jedynie ze zmianami konstrukcyjnymi. To narzędzie badawcze było na bieżąco wykorzystywane też w praktyce i dokonano dzięki niemu wielu odkryć. Jedne z pierwszych mikroskopów, które powiększały obraz zaledwie 40x, pozwoliły przyjrzeć się budowie roślin. W 1665 roku Robert Hooke odkrył komórki roślinne i nadał im nazwę - cells. Przylegające do siebie komórki, widoczne na przekroju korka z dębu korkowego, przypominały mu cele klasztorne, w których mieszkali mnisi.
Kilka lat później, Anton Van Leeuwenhoek jako pierwszy zaobserwował pod mikroskopem bardziej zaawansowany mikroświat, czyli organizmy żywe, które do tej pory były niewidoczne dla ludzkiego oka. Zobaczył bakterie pod mikroskopem, plemniki, komórki krwi ludzkiej oraz pierwotniaki. Za pomocą mikroskopu Rober Koch odkrył bakterię gruźlicy, a Santiago Ramón y Cajal neurony.
Metody badawcze, a wynalezienie mikroskopu
Mikroskopy umożliwiły rozwój biologii, medycyny i weterynarii, a nawet gemmologii. Wykorzystuje się je wszędzie tam, gdzie powiększenie obrazu jest niezbędne do poznania budowy naszego świata oraz wykonywania bardzo precyzyjnych prac. Dzięki nim możliwe jest leczenie ludzi i zwierząt, a swoją pracę mogą wykonywać jubilerzy. Mikroskop to jeden z najważniejszy wynalazków w naszej historii, bez którego niemożliwy byłby rozwój cywilizacji.
Współczesny mikroskop optyczny, stereoskopowy czy elektronowy, również jest wciąż rozwijany, by mógł pokazać nam jeszcze lepszej jakości, bardziej szczegółowe obrazy. Możemy być więc pewni, że to nie koniec fascynujących odkryć, do których przysłużą się właśnie mikroskopy, a wraz z nimi dopisanie zostaną następne ciekawostki dotyczące tych urządzeń.
Zobacz podobne wpisy:
