Kiedy Pluton przestał być planetą?
Pluton to najbardziej tajemniczy obiekt naszego Układu Słonecznego. Głównie dlatego, że przez wiele lat trwały spory dotyczące tego, do jakiej kategorii astronomicznych ciał niebieskich powinno się go zakwalifikować. Wprawdzie od momentu jego odkrycia oficjalnie był nazywany planetą, ale pojawiały się w świecie naukowym głosy, że jest to błąd, a przynajmniej nie do końca prawda. W roku 2006 naukowcy z Międzynarodowej Unii Astronomicznej doszli do konsensusu i status tego obiektu został ostatecznie potwierdzony. No więc, czym jest Pluton i czy wciąż związane są z nim kontrowersje? Zaraz się o tym przekonamy.
Kiedy miało miejsce odkrycie Plutona?
Amerykański astronom - Clyde Tombaugh, wykonał w styczniu 1930 roku serię zdjęć, które potwierdziły istnienie kolejnego obiektu w naszym Układzie Słonecznym. Za oficjalną datę jego odkrycia uznaje się 18 lutego 1930 roku (Dzień Plutona), ale nazwę nadano mu parę tygodni później. 1 maja 1930 oficjalnie ogłoszono nazwę Pluton, który od początku był uznawany za kolejną planetę, jaką zawiera nasz Układ Słoneczny. Pluton powiększył ich grono, a w szkołach zaczęto nauczać o 9 planetach. Kilkadziesiąt lat później się z tego wycofano. Od tej decyzji minęło już kilkanaście lat, ale wciąż nie wszyscy wiedzą, dlaczego Pluton stracił status planety. Zamierzamy to zaraz wyjaśnić.
Czy pluton to planeta? Jeśli tak to jaka?
Pluton jest tak wyjątkowym obiektem, że stworzono dla niego osobną kategorię - są nią planety karłowate. Jest najjaśniejszym transneptunowcem, a więc obiektem, który mieści Pas Kuipera. Pas ten leży na peryferiach Układu Słonecznego i przeważają w nim takie ciała niebieskie, jak planetoida, które są pozostałościami po czasach formowania się Układu Słonecznego. Inne planety karłowate Układu Słonecznego to Ceres, Eris, Haumea i Makemake, więc jest ich oficjalnie pięć. Są to oczywiście obiekty, o których wiemy, bo na ten moment nie znamy dokładnej budowy Pasa Kuipera. Obliczenia pokazały też, że Ceres to największa planeta karłowata w Układzie Słonecznym - ze średnicą wynoszącą około 945 kilometrów.
Od kiedy i dlaczego pluton nie jest planetą?
24 sierpnia 2006 roku Międzynarodowa Unia Astronomiczna bardziej precyzyjnie określiła definicję planety i stworzyła jednocześnie definicję nowych obiektów, czyli planet karłowatych. Tę datę można też uznać za dzień zdegradowania Plutona. Jego masa jest o wiele mniejsza, niż masa pozostałych planet, a nawet ich satelitów - Księżyca, Tytana czy Europy. Wprawdzie grawitacja Plutona umożliwiła przyjęcie przez niego kształtu równowagi hydrostatycznej (prawie okrągłego), jednak nie była wystarczająca do tego, by oczyścić okolicę wokół jego orbity. Właśnie dlatego uznano, że Pluton nie może być dłużej planetą.
Nie wszyscy uważają tę decyzję za słuszną. Nawet niektórzy naukowcy nie zgadzają się z nową definicją planety, bo gdy odniesie się ją do innych planet Układu Słonecznego, to za planetę nie mógł być uznany np. Jowisz. Krąży wokół niego bardzo duża liczba asteroid trojańskich, a więc jego okolica nie została przez niego oczyszczona z innych obiektów. Powstała nawet petycja w sprawie przywrócenia Plutonowi statusu planety. Ostatecznie jednak wielu zawodowych astronomów pochwala degradację Plutona, wskazując na to, że zbyt wiele różni go od pozostałych planet.
Misja New Horizons i najważniejsze informacje na temat Plutona
19 stycznia 2006 w przestrzeń kosmiczną została wystrzelona sonda New Horizons, której głównych celem był Pluton i Charon (księżyc). Miała ona potwierdzić teoretyczne założenia związane z tymi obiektami, a także liczono na dokonanie nowych odkryć. Sonda przeleciała obok Plutona 14 lipca 2015 roku. Dokonała wielu pomiarów i zdjęć, dzięki którym udało się ustalić m.in. jak wygląda powierzchnia Plutona, a także ile księżyców ma Pluton.
Odległość od Słońca tego obiektu wynosi 39,445 au (5,9×109 km) i potrzebuje on aż prawie 248 lat, by okrążyć Słońce. W 1978 roku odkryto największego satelitę Plutona - Charona, a badania wykonane w kolejnych latach pozwoliły zaobserwować kolejne 4 małe księżyce - Nixa, Hydrę, Styxa i Kerberosa, które zostały dodane do celów badań misji New Horizons. Ustalono, że Pluton zbudowany jest w przeważającej części z lodu, a także skał i metali. Jego pokrywa lodowa jest grubsza niż zakładano, ale na powierzchni planety nie występują jednak czapy lodowe, jak pierwotnie sądzono.
Jak obserwować Pluton przez teleskop?
Jeśli zastanawiacie się, jak wygląda Pluton, to dzięki misji New Horizon możemy oglądać jego szczegółowe zdjęcia. Możecie też spróbować odkryć go samodzielnie, ale potrzebny jest do tego teleskop o średnicy wynoszącej minimum 30 centymetrów. Pluton wygląda w nim, jak mała żółta gwiazda. Do bardziej szczegółowych obserwacji potrzebny byłby większy i bardziej zaawansowany sprzęt. Na pewno warto śledzić kolejne odkrycia dotyczące Plutona i Pasa Kuipera, bo ten odległy obszar naszego Układu Słonecznego wciąż skrywa przed nami wiele tajemnic.
Zobacz podobne wpisy:
