Budowa mikroskopu - z czego się składa?
Mikroskop to podstawowe narzędzie do obserwacji mikroorganizmów, a także innych niewielkich obiektów. Można za jego pomocą poznać też budowę tkanek większych organizmów żywych, a także szczegóły budowy różnego rodzaju materiałów lub przedmiotów. Jest to możliwe dzięki szczególnej konstrukcji mikroskopu, która pozwala uzyskać bardzo powiększony, a jednocześnie wyraźny obraz. Warto zapoznać się z jego poszczególnymi częściami, ponieważ każda z nich odgrywa swoją rolę w prawidłowej obsłudze mikroskopu.
Budowa mikroskopu optycznego
Mikroskop optyczny to najpopularniejszy rodzaj teleskopu, z którym większość z nas ma ma okazję pracować choćby na etapie nauki w szkole. To dzięki niemu możemy oglądać pantofelki, a także wirusy i bakterie. Jest on w stanie bardzo mocno powiększyć obraz, ale dużo zależy też od jego budowy.
Składają się na nią części ruchome i stałe, a także elementy, które generują obraz lub służą do precyzyjnych ustawień mikroskopu. Z tego powodu, wyróżnia się w mikroskopie układ mechaniczny i optyczny, a także można dodatkowo wyszczególnić też układ oświetleniowy.
Układ mechaniczny
Za pomocą układu mechanicznego można sterować ustawieniami części optycznych w mikroskopie, czy też ułożeniem badanej próbki. Zalicza się do niego stolik, na którym umieszcza się preparat. Jest z nim połączony statyw, na którym zamocowane są wszystkie części mikroskopu, a jego zadaniem jest utrzymanie ich w jednej osi. Do elementów mechanicznych możemy też zaliczyć tubus, w którym osadzone są okulary, a także rewolwer, czyli ta część, gdzie umocowany jest obiektyw mikroskopu. Śruba mikrometryczna oraz śruba makrometryczna służą z kolei do precyzyjnej regulacji ostrości.
Układ optyczny mikroskopu
Układ optyczny zawiera najważniejsze elementy każdego mikroskopu. Są to części optyczne, takie jak okular i obiektyw mikroskopowy. Można je wymieniać i w ten sposób wpływać na parametry oglądanego za pomocą mikroskopu obrazu. Obiektyw mikroskopu jest zbudowany z soczewek, które powiększają i wyostrzają obraz. Jest on przekazywany do okularu, który dodatkowo powiększa obraz tworzony przez obiektyw. Okular również zbudowany jest z soczewek i to za jego pomocą na preparat patrzymy. Obie te części znajdują się na dwóch końcach tubusu.
Źródło światła w mikroskopie
Mikroskop optyczny musi być też wyposażony w źródło światła, dzięki któremu widzimy jasny obraz. Jest ono umieszczone pod stolikiem, by od spodu oświetlać badany preparat. Źródło światła w mikroskopie może być naturalne lub sztuczne. W modelach starszej generacji jest nim lustro, które należy ustawić pod odpowiednim kątem, by odbijało światło z otoczenia. W nowszych modelach instaluje się małe żarówki, dzięki czemu w każdych warunkach możemy uzyskać odpowiednią ilość światła. Mogą one być też wyposażone w dodatkowe lustro.
Mikroskopy wyposaża się też w kondensor. Jest to układ optyczny współpracujący z obiektywem, którego zadaniem jest skupianie światła i kierowanie go na obserwowany preparat. Dzięki temu jest on intensywnie podświetlony.
Jak działa mikroskop optyczny?
Obserwacje mikroskopowe umożliwia okular, bo to właśnie przez niego patrzymy na badany obiekt. W obiektywie powstaje powiększony obraz pośredni, który jest jeszcze bardziej powiększany właśnie przez okular. Konieczne jest jeszcze wyostrzenie obrazu i umożliwiają to dwie śruby.
Śruba makrometryczna służy do wstępnych ustawień ostrości. Za jej pomocą regulowany jest stolik, a konkretniej jego położenie. Można go przybliżać lub oddalać od obiektywu, a także przesuwać na boki. W ten sposób ustawia się też obiektyw na konkretny obszar badanej próbki. Śruba mikrometryczna służy do bardziej precyzyjnych ustawień, a także wykonywania pomiarów, ponieważ jest zazwyczaj wyposażona w podziałkę mikrometryczną.
Statyw mikroskopu ma za zadanie utrzymać całą konstrukcję i zapewnić jej stabilność. Na ciężkim, a więc i stabilnym mikroskopie lepiej się pracuje. Rewolwer umożliwia z kolei łatwą wymianę obiektywu. Każda część w mikroskopie jest więc niezwykle istotna i możemy dzięki niej przeprowadzać badania.
Mikroskop stereoskopowy - budowa i działanie
Warto teraz wspomnieć, jak wygląda budowa mikroskopu stereoskopowego. Jest to wersja mikroskopu optycznego, która daje trochę inne możliwości i posiada też prostszą konstrukcję. Z tego względu, mikroskop stereoskopowy jest często polecany dla początkujących obserwatorów. Wyposaża się go nie w jeden, a w dwa okulary, a więc możliwa jest dwuoczna obserwacja badanego obiektu. Dzięki temu możemy uzyskać przestrzenny, trójwymiarowy obraz.
Budowa takiego mikroskopu jest uproszczona i oznacza to, że jego stolik nie jest ruchomy. Możemy zmieniać jedynie ułożenie obiektywów w jednej osi - przybliżać do obserwowanego obiektu lub od niego oddalać. Oferuje on też zazwyczaj mniejsze powiększenie, niż mikroskop biologiczny, ponieważ nie pozwala na tak precyzyjne wyregulowanie ostrości. Za źródło światła służy zazwyczaj lampka LED i nie występuje w nim kondensor.
Budowa a powiększenie mikroskopu i inne parametry
Z budową mikroskopu są nierozerwalnie związane jego możliwości i parametry. Od zakresu powiększenia okularu i obiektywu zależy powiększenie mikroskopu. Te elementy możecie wymieniać, co jest bardzo przydatne, ponieważ różne preparaty mogą wymagać innego przybliżenia. Od precyzyjnych ustawień śrub zależy natomiast ostrość obrazu, jaką możemy w mikroskopie uzyskać.
Bardzo ważna jest więc umiejętność obsługi samego mikroskopu, by można było w pełni wykorzystać możliwości jego budowy. Warto też poznać wszelkie pojęcia związane z mikroskopem i obserwacjami, by wiedzieć chociażby, w jaki sposób dopasowuje się parametry wymiennych elementów optycznych do prowadzonych badań.
Może się wydawać, że budowa mikroskopu nie jest istotnym zagadnieniem. Jeśli jednak chcecie przeprowadzać za jego pomocą ciekawe obserwacje, to jest to podstawa, od której należy zacząć. Dzięki temu, będziecie wiedzieć za co odpowiada każdy element mikroskopu, a i jego obsługa będzie o wiele łatwiejsza. Tak przygotowani możecie z większą pewnością zasiąść do badań i zacząć odkrywać tajemnice mikroświata.
Zobacz podobne wpisy:
