Akcesoria do teleskopu - jakie wybrać?

2022-03-09

Teleskop zwierciadlany czy soczewkowy to urządzenie, za którego pośrednictwem możemy prowadzić fascynujące, dalekie obserwacje. Ich jakość oraz zaawansowanie, czyli to jakie obiekty i jak wiele szczegółów jesteśmy w stanie zobaczyć, zależy nie tylko od konstrukcji teleskopu i jakości użytych części, ale też od rodzaju i klasy różnego rodzaju akcesoriów. Do wyboru macie bogaty wybór podstawowych i dodatkowych elementów dedykowanych teleskopom. Część z nich to akcesoria optyczne, a inne produkty są przeznaczone do konserwacji lub łatwiejszej/bardziej komfortowej obsługi teleskopu. W niektóre akcesoria warto zaopatrzyć się kupując pierwszy teleskop astronomiczny. Na inne możecie zdecydować się później, gdy zyskacie większą wiedzę i doświadczenie.

Jakie akcesoria wybrać na początek?

Spośród wielu różnych akcesoriów do teleskopów możemy wyróżnić kilka kluczowych kategorii produktów, bez których prowadzenie obserwacji nie byłoby możliwe. Bardzo często znajdują się one już w zestawie z teleskopem, ale wysokiej klasy akcesoria potrafią bardzo mocno wpłynąć na koszt jego zakupu. Z kolei w tańszych zestawach znajdziemy zazwyczaj gorszej jakości części. I tak podwyższają one cenę teleskopu, a dodatkowo bardzo szybko pojawia się potrzeba zakupu lepszych elementów.

okular w teleskopie astronomicznym

Wybór droższego zestawu niekoniecznie kalkuluje się na samym początku przygody z astronomią, gdy jeszcze nie wiemy, czy rzeczywiście będziemy ją kontynuować. Bywa więc, że zamiast kupować od razu rozbudowany o wiele dodatkowych elementów zestaw, o wiele bardziej opłaca się wybrać sam dobrej jakości teleskop, a akcesoria kupić osobno. Dotyczy to zwłaszcza akcesoriów optycznych. Możemy wtedy wybrać takie modele, które rzeczywiście spełnią nasze oczekiwania.

Dodatkowe okulary

Optyka do podstawowa część konstrukcji każdego teleskopu. W jej skład wchodzą okulary do teleskopu, które są elementem wymiennym, więc to od nas zależy jakiej klasy okularów będziemy używać. Mają one ogromny wpływ na działanie całej optyki w teleskopie, a także jakość prowadzonych obserwacji. Od nich również zależą niektóre parametry teleskopu, takie jak powiększenie czy pole widzenia. Wystarczy wymienić sam okular, by uzyskać większe/mniejsze powiększenie lub szersze pole widzenia. Dzięki takiemu zabiegowi można prowadzić bardziej różnorodne obserwacje. Dostosowywać wartość powiększenia do obserwowanego obiektu, a także poprawiać jakość obrazu.

Już na samym początku warto zaopatrzyć się w przynajmniej trzy okulary - każdy o innej wartości powiększenia. Jeden lub dwa są zazwyczaj dołączone do teleskopu i bardzo często są to najtańsze dostępne na rynku modele. Nie uzyskacie za ich pomocą dobrej jakości obrazu, a i jakość wykonania może pozostawiać wiele do życzenia. Spośród tych najtańszych okularów najlepiej spisują się okulary Kellnera i jeśli to właśnie one są do teleskopu dołączone, to całkiem nieźle trafiliście. Wystarczy, że dokupicie jeszcze jeden okular do teleskopu lub dwa lepsze, np. RKE lub Ploss, i w miarę rozwoju swojego hobby wymieniać je na wyższej klasy modele.

Dobrej jakości statyw

Może się wydawać, że statyw nie powinien znaleźć się w naszym zestawieniu. W końcu jest wiele innych, o wiele bardziej potrzebnych akcesoriów, ale tylko tak Wam się wydaje. Słabej jakości statyw również może negatywnie wpłynąć na prowadzone przez nas obserwacje. Potrafią one trwać wiele godzin, więc bez statywu się nie obejdzie. Podstawą jest wtedy stabilny produkt, który posiada funkcję regulacji. Dzięki temu dopasujecie jego wysokość do swojego wzrostu, co na pewno znacznie zwiększy Wasz komfort. Dobrze wykonany, mocny i stabilny statyw to też mniejsze ryzyko, że jego pozycję naruszy powiew wiatru czy lekkie dotknięcie, a Wy będziecie musieli od początku wykonać wszystkie ustawienia teleskopu. Jest on też w stanie udźwignąć sprzęt o większych gabarytach.

teleskop stoi na statywie

Atlas nieba

Niebo nocą cały czas się zmienia - w zależności od pory dnia i pory roku. Na początku nie jest łatwo za tymi zmianami nadążyć. Jedną z większych trudności, na którą napotykają początkujący astronomowie, jest właśnie odnalezienie danego obiektu na nieboskłonie. Warto więc wspomóc się atlasem, który przedstawia mapę gwiazd i innych ciał niebieskich. Na rynku dostępne są podstawowe, a także bardziej szczegółowe wersje atlasów. Jak się zapewne domyślacie, na początek wystarczy Wam atlas, w którym zaznaczone są te główne, największe i najjaśniejsze gwiazdy. Możecie też korzystać z coraz popularniejszych wydań internetowych atlasów nieba, ale i tak warto zaopatrzyć się również w tradycyjną, papierową wersję, czy też specjalną aplikację mobilną. Z nimi możecie prowadzić obserwacje w terenie.

Podstawowy kolimator

Kolimator to narzędzie umożliwiające kolimację teleskopu, czyli prawidłowe ustawienie jego elementów optycznych. Odpowiednia kolimacja teleskopu to podstawa, jeśli chcemy uzyskać ostry obraz, a samodzielne jej wykonanie bywa czasochłonne i trudne - zwłaszcza dla początkujących użytkowników. Pomoże w tym już podstawowy kolimator do teleskopów (np. marki Opticon), z którym kolimacja zajmie zaledwie parę minut. Zarówno ta pierwsza, jak i kolejne, ponieważ warto regularnie sprawdzać ustawienia osi optycznej w teleskopie.

Szukacz

To kolejne przydatne narzędzie, które znacznie ułatwia obsługę teleskopu. Jest to dodatkowa, mała luneta służąca tylko i wyłącznie do wyszukiwania danego obiektu na niebie. Można za jej pomocą przyglądać się szerokim obszarom nieba i dzięki temu szybciej znaleźć ten fragment, który nas interesuje. Szukacz może znajdować się w zestawie z teleskopem, ale bez problemu możecie go też dokupić. Tutaj też liczy się jakość optyki oraz wykonania, więc jeśli macie taką możliwość, to warto zdecydować się od razu na lepszy model.

Akcesoria do czyszczenia optyki

Optyka teleskopu, zwłaszcza ta wysokiej jakości, składa się z delikatnych elementów. Są one wykonane ze szkła i często pokrywają je też dodatkowe powłoki, które mają zapewnić nam lepszy obraz. Takie części wymagają prawidłowego czyszczenia i przechowywania. Należy używać do tego odpowiednich akcesoriów i środków chemicznych. W przeciwnym razie, ryzykujecie zadrapanie powierzchni szkieł, a nawet pościeranie powłok.

Kurz i zanieczyszczenia stałe możecie przedmuchać sprężonym powietrzem, a do czyszczenia innych zabrudzeń najlepiej nadaje się alkohol izopropylowy. Należy je wykonać miękką ściereczką, np. z mikrofazy. Lepiej nie używać do tego ręczników papierowych lub chusteczek higienicznych, bo mogą porysować szkła. Ważna jest też kolejność, czyli usunięcie najpierw cząsteczek kurzu, a dopiero potem polerowanie optyki za pomocą ściereczki.

Co możemy kupić później?

Na rynku produktów astronomicznych dostępne są też takie akcesoria, z których zazwyczaj korzystają dopiero bardziej zaawansowani użytkownicy. Jednak jest to pasja, w której zaczyna się od podstaw. Dopiero w miarę zdobywania wiedzy oraz doświadczenia, pojawiają się większe potrzeby i chęci do obserwowania bardziej wymagających obiektów, czy też bardziej szczegółowego przyjrzenia się dotychczas oglądanym ciałom niebieskim. Potrzebny jest do tego bardziej zaawansowany sprzęt lub właśnie dodatkowe akcesoria, jak filtry czy adaptery do kamer i aparatów fotograficznych.

Filtry

W życiu każdego miłośnika astronomii przychodzi taki moment, kiedy podstawowe obserwacje Księżyca lub planet przestają nam wystarczać. Jeśli w pewnym momencie będziecie chcieli lepiej przyjrzeć się ich powierzchni lub uzyskać np. lepsze odwzorowanie kolorów, to warto zaopatrzyć się w specjalne, astronomiczne filtry. Za ich pomocą można zwiększyć kontrast obrazu i zobaczyć dzięki temu więcej szczegółów obserwowanych obiektów, w jeszcze lepszej jakości. Bywa, że stosowanie filtrów jest wręcz koniecznie dla Waszego bezpieczeństwa. Każdy kto chce obserwować słońce musi obowiązkowo wyposażyć się w filtr słoneczny.

W pozostałych przypadkach filtry nie są wprawdzie wymagane, ale mając filtr żółty, można poprawić kontrast Księżyca i uzyskać więcej szczegółów powierzchni Marsa, natomiast filtr czerwony pozwala obejrzeć czapy lodowe na Marsie. Niektóre filtry są bardziej uniwersalne. Inne są z kolei dedykowane teleskopom o konkretnych parametrach, powinno się ich używać o określonej porze dnia lub nocy, a także są przeznaczone do obserwacji ściśle określonych ciał niebieskich. Musicie to sprawdzić zanim zdecydujecie się na konkretny rodzaj filtru.

Adapter do smartfona na teleskop/Złączki fotograficzne

Obserwacje astronomiczne są często związane z przepięknymi widokami, więc nie dziwi fakt, że w pewnym momencie chcemy je uwiecznić na zdjęciu i podzielić się nimi z innymi ludźmi. Do swojego teleskopu możecie zainstalować kamerę, aparat fotograficzny czy nawet telefon komórkowy, ale potrzebujecie odpowiedniej złączki lub adaptera. Oczywiście wykonanie dobrej jakości zdjęcia nie jest wcale takie łatwe i wymaga nie tylko dobrej jakości sprzętu, ale i dużej wiedzy dotyczącej astrofotografii. Jest to jednak zupełnie inna kwestia. Jeśli chcecie spróbować swoich sił w fotografowaniu kosmosu, to takie narzędzie umożliwiające podpięcie sprzętu do fotografowania będzie Wam niezbędne. 

teleskop astronomiczny zwrócony jest w stronę gwiazd podczas nocnych obserwacji

Odrośnik

Jest to narzędzie, które zapobiega skraplaniu się pary na elementach optycznych teleskopu. Praktycznie każdy model teleskopu posiada odrośnik, ale zazwyczaj jest on za krótki, by rzeczywiście w 100% wypełniać swoje zadanie. Dobrze jest więc zaopatrzyć się w model odpowiedniej wielkości, jeśli nie chcecie zmagać się z zamazanym, zaparowanym obrazem. Zasada jest taka, że prawidłowo dopasowany odrośnik powinien wystawać za obiektyw na długość przynajmniej 1,5 długości średnicy tego obiektywu. Nie ma znaczenia, czy wybierzecie model z aluminium czy z tworzywa sztucznego, ale konieczne jest odpowiednie dobranie długości.

Wzmocniona torba na tubę teleskopu

Teleskop to delikatny sprzęt i można łatwo go uszkodzić, czy też rozkolimować jego prawidłowe ustawienia. Tym bardziej, że bardzo często się z teleskopem przemieszczamy i korzystamy z niego w terenie, więc jest podatny na uderzenia, wstrząsy i zabrudzenie. Rozkolimowany sprzęt trzeba ponownie żmudnie ustawiać, a zarysowana optyka bardzo mocno obniża jakość prowadzonych obserwacji. Nie jest też tak łatwo wyczyścić teleskop z kurzu i innych zabrudzeń, które mogą dostać się do środka obudowy.

Aby tego uniknąć, należy przenosić dany model w specjalnej, najlepiej dedykowanej mu torbie. Powinna ona być wzmocniona w najbardziej newralgicznych i podatnych na uszkodzenia miejscach. Niestety nie każda torba będzie się do tego nadawać. Nie może być, np. zbyt luźna, bo wtedy tuba teleskopu wciąż będzie mogła się w niej przemieszczać. Lepiej więc kupić profesjonalny pokrowiec na teleskop.

Czy każdy użytkownik teleskopów musi mieć te wszystkie akcesoria?

Wymieniona wyżej lista akcesoriów jest bardzo orientacyjna, a wybór najpotrzebniejszych części i produktów zależy od potrzeb danego użytkownika. Z niektórych elementów być może nawet nigdy nie skorzystacie. Inne akcesoria są też potrzebne, gdy rzeczywiście często jeździcie z teleskopem w poszukiwaniu odpowiednich miejsc do obserwacji, a inne, gdy odbywa się to przeważnie z Waszego przydomowego ogrodu. Sam cel obserwacji również jest niezwykle istotny, bo przecież możecie specjalizować się w obserwacjach naziemnych, a wtedy akcesoria takie jak filtry czy Atlas Nieba nie są w ogóle potrzebne. Każdy z Was powinien więc zbudować swój indywidualny zestaw akcesoriów do teleskopu, bo tylko wtedy będziecie rzeczywiście z niego korzystać.

 

Zobacz podobne wpisy:

Pokaż więcej wpisów z Marzec 2022
pixel