Gwiazdozbiór Byka - jak znaleźć?
Gwiazdozbiór Byka to jeden z najważniejszych i najciekawszych gwiazdozbiorów zimowego nieba, który w Polsce jest widoczny od jesieni do wiosny. Na obszarze jego nieboskłonu znajdziemy wiele fascynujących obiektów z tzw. głębokiego nieba, a i same gwiazdy Byka przyjmują charakterystyczne kształty. Warto więc zabrać swój teleskop i wybrać się na nocne obserwacje - ze szczególnym uwzględnieniem gwiazdozbioru Byka.
Taurus - zodiak i jedna z głównych konstelacji
Gwiazdozbiór Byka to duża, 17. co do wielkości konstelacja i znak zodiaku - Taurus. Aż 125 gwiazd Byka możemy zobaczyć nieuzbrojonym wzrokiem, a więc bez użycia żadnego sprzętu do obserwacji. Ekliptyka Słońca przebiega przez gwiazdozbiór Byka między 14 maja a 21 czerwca, a od 1989 roku znajduje się w nim też punkt przesilenia letniego. Wcześniej był on umiejscowiony w gwiazdozbiorze Bliźniąt, ale przesunął się na skutek precesji osi obrotu Ziemi.
Gdzie na niebie znajduje się konstelacja Byka?
Gwiazdozbiór Byk leży w pobliżu równika niebieskiego i należy do jednych z łatwiejszych do odnalezienia konstelacji. Na pewno mogą w tym pomóc sąsiadujące gwiazdozbiory: Woźnica, Perseusz, gwiazdozbiór Barana i Bliźniąt, Orion i Wieloryb, a także Erydan. Są to również charakterystyczne i bardzo dobrze znane gwiazdozbiory, więc sprawdzają się w orientacji obiektów na niebie. Byk leży po wewnętrznej stronie łuku, który wyznaczają konstelacje Perseusza, Barana, Wieloryba i Erydanu. W odszukaniu Byka na pewno pomoże też Aldebaran oraz gwiezdne skupisko, które dodatkowo zawiera w sobie ta konstelacja gwiazd. Byk ma w sobie aż dwa takie skupiska - Hiady i Plejady. Do wypatrzenia gwiazdozbioru Byka nie jest nam potrzebny wprawdzie teleskop, ale będzie to z nim na pewno dużo łatwiejsze. Luneta przyda się też, gdy będziemy oglądać inne ciekawe obiekty, które znajdują się na tym obszarze nieba.
Taurus - znak zodiaku i mity
Konstelacja Byka była znana już starożytnym ludom, które stworzyły na jej temat wiele mitów. Dla Sumeryjczyków był to Świetlny Byk, dla Egipcjan święty Byk - Apis, a Grecy widzieli w konstelacji Byka najważniejszego boga, czyli Zeusa. Byk był jednym z jego przebrań, które wykorzystywał do uwodzenia kobiet. Postać białego byka ze złotymi rogami posłużyła mu np. do uwiedzenia córki króla Agenora - Europy, która usiadła na jego grzbiecie i popłynęli razem na Kretę - tam z ich związku narodził się Minos.
Mity powstawały również na temat obiektów, które zawiera gwiazdozbiór Byka. Gwiazdy, a dokładniej ich skupiska - Hiady i Plejady też uosabiały mityczne postacie. Były one uważane za córki Atlasa - Tytana, który został ukarany za prowadzenie wojny z bogami olimpijskimi i skazany na wieczne podtrzymywanie sklepienia niebieskiego. Plejady popełniły przez to samobójstwo, ale Zeus się nad nimi zlitował i umieścił je na niebie. Hiady również się na nim znalazły po tym, jak ciągle płakały, gdy zginął ich brat - Hias.
Najważniejsze gwiazdy w gwiazdozbiorze Byka
Alfa Tauri (Aldebaran, gwiazda oko byka) to najjaśniejsza w gwiazdozbiorze Byka gwiazda, która jest 40 razy większym od Słońca czerwonym olbrzymem. To ogólnie jedna z najjaśniejszych gwiazd na naszym niebie - 13. co do jasności. Aldebaran jest otoczony przez gromadę otwartą - Hiady, ale sam nie jest do niej zaliczany. Znajduje się bliżej niż Hiady, które są oddalone od nas o 150 lat świetlnych, układają się na kształt litery V i wraz z Aldebaranem tworzą "głowę byka". Zaraz obok Hiad znajduje się kolejna gromada otwarta, czyli Plejady, która przypomina pomniejszony Mały Wóz. Liczy ona około 100 milionów lat i jest oddalona od Słońca o około 440 lat świetlnych. Tę bardzo dobrze widoczną gromadę otacza mgławica, którą możemy dostrzec jedynie za pomocą profesjonalnego sprzętu.
Jakie inne obiekty zawiera Byk? Konstelacja, Hiady i Plejady, oraz inne ciekawe ciała niebieskie
Mgławica Kraba to ciesząca się dużą popularnością mgławica w konstelacji Byka, która powstała po wybuchu supernowej, zaobserwowana 5 lipca 1054 roku przez chińskich i arabskich astronomów. Pierwszy raz zauważył ją John Bevis w roku 1731, następnie Charles Messier - w roku 1758, który w swoim słynnym katalogu umieścił mgławicę pod numerem M1. W jej centrum znajduje się dość młoda gwiazda neutronowa - pulsar, która zasila mgławicę, a jego wielka energia sprawia, że wnętrze Kraba bardzo dynamicznie się zmienia.
Z konstelacją Byka są też związane dwa roje meteorów - Północne i Południowe Taurydy. Buduje je kosmiczna materia pozostawiona przez kometę okresową Enckego. To dość jasne roje, o niewielkiej aktywności - około 5 zjawisk na godzinę, które możemy obserwować w tym samym czasie - od 25 września do 25 listopada. Na inny dzień przypada jednak maksimum ich aktywności oraz samo miejsce występowania. W przypadku Północnych Tauryd jest to 12 listopada i pojawiają się one na południe od Plejad. Dla Południowych Tauryd maksimum wypada 10 października i należy ich szukać na zachód od Lambda Tauri.
Zobacz podobne wpisy:
