Gwiazdozbiór Barana - jak znaleźć?
Zimowe niebo nie jest łatwe w obserwacji, bo często zasnute jest chmurami. Jednak zarówno zawodowi, jak i amatorscy astronomowie wiedzą, że nawet zimą warto wypatrywać przejrzystego nieba, bo wciąż może nam ono wiele ciekawego pokazać. Gwiazdozbiór Barana jest najlepiej widoczny właśnie w grudniu. Jest to znak zodiaku - Aries i jedna z 12 konstelacji, według których podzielone jest niebo. Ze względu na jego znaczenie w poprzednich wiekach i parę ciekawych obiektów astronomicznych, warto wiedzieć, gdzie znajduje się Baran. Zodiak Barana na pewno będzie ciekawy też dla osób, które interesują się astrologią.
Aries - zodiak i jedna z głównych konstelacji
Gwiazdozbiór Barana nie należy do największych i najjaśniejszych konstelacji. Jest 39. co do wielkości, a wśród wszystkich gwiazdozbiorów zodiakalnych zajmuje przedostatnie miejsce. Inne konstelacje może są większe i jaśniejsze, ale to Baran odgrywał dużą rolę w astronomii poprzednich wieków. To właśnie w Baranie ekliptyka Słońca przecinała równik niebieski - w momencie równonocy wiosennej. Od nazwy gwiazdozbioru miejsce przecięcia wzięło też swoją nazwę - jest to punkt Barana. Obecnie punkt ten znajduje się w Gwiazdozbiorze Ryb - w skutek recesji Ziemi. Również w jej wyniku, Słońce znajduje się w Gwiazdozbiorze Barana od końca kwietna do połowy maja. Kiedyś daty te były przesunięte o miesiąc - od połowy marca do połowy kwietnia i właśnie w tym czasie ustanowiony jest znak zodiaku Baran.
Mity i Baran. Znak zodiaku, który widzieli już Sumerowie
Gwiazdozbiór Barana został nazwany i opisany już w starożytności. Starożytne ludy, jak np. Sumerowie, widziały w nim barana również ze względu na równonoc wiosenną, podczas której składane były ofiary - właśnie z barana. Grecy przejęli od Sumerów nazewnictwo i stworzyli swoje własne mity, w których głównym bohaterem był Chrysomallos - skrzydlaty złoty baran. Został on wysłany przez Hermesa po dzieci króla Atamasa, nad którymi znęcała się ich macocha. Bliźnięta - Fryksos i Helle, doleciały na baranie do Kolchidy, a jej król dał Fryksosowi swoją córkę za żonę. Natomiast baran został złożony w ofierze Zeusowi i w podzięce umieszczono go na niebie, a jego runo zamieniło się w złoto i podarowano je królowi Kolchidy.
Gdzie na niebie znajduje się Konstelacja Barana?
Gwiazdozbiór Barana jest widoczny na północnej półkuli od jesieni do wczesnej wiosny, ale najlepszą porą na jego obserwację jest zima. Należy szukać go na szerokościach od 90 do -60 stopni, między gwiazdozbiorem Byka, Ryb i Wieloryba, na południe od Perseusza i Andromedy. Odnalezienie konstelacji nie jest łatwe, bo to jeden z mniejszych i ciemniejszych gwiazdozbiorów. Nie przypomina też wcale kształtu zwierzęcia, od którego przyjął nazwę, ale najjaśniejsze gwiazdy Barana tworzą łuk - wycelowany w Perseusza i jest to wskazówka, którą warto się kierować, by go odnaleźć. Stanowią one główny cel obserwacji astronomicznych, tak jak i obiekty z tzw. głębokiego nieba, do których zalicza się np. galaktyka spiralna.
Najciekawsza gwiazda w Konstelacji Barana i inne obiekty
Najjaśniejsza gwiazda na niebie - na obszarze należącym do Gwiazdozbioru Barana, to Hamal, a charakterystyczny łuk tworzy jeszcze Sheratan i Mesarthim. Hamal jest czerwonym olbrzymem, wokół którego krąży egzoplaneta wielkości Jowisza, a Sheratan to gwiazda biała. Natomiast Mesarthim to gwiazda podwójna - oddalona od Słońca o 204 lata świetlne. Są to najważniejsze obiekty składające się na Gwiazdozbiór Barana - gwiazdy to jednak nie jedyne ciekawe ciała astronomiczne, które możemy w tej części nieboskłonu znaleźć. Choć to właśnie one tworzą gwiazdozbiory na niebie, często ciekawsze w obserwacji są zupełnie inne obiekty, takie jak galaktyka czy mgławica.
Dlaczego jeszcze powinien zainteresować nas zodiakalny baran i jego konstelacja?
Galaktyka spiralna NGC 772 to olbrzymi obiekt, który leży w pobliżu gwiazdy Mesarthim. To galaktyka bez poprzeczki, która jest w trakcie kolizji z sąsiadującą galaktyką NGC 770 i odkryto w niej dwie supernowe. Już niewielki teleskop, o średnicy 10 centymetrów wystarczy, by zobaczyć jedno z jej ramion i jasne jądro. Galaktyka NGC 691 to kolejna galaktyka spiralna, leżąca w Gwiazdozbiorze Barana, w której w 2005 roku zaobserwowano wybuch supernowej. Do jej obserwacji potrzebujemy dwa razy większego teleskopu, by zobaczyć blade, okrągłe halo.
Z tą konstelacją związany jest też rój meteorów - Arietydy, który pochodzi prawdopodobnie od asteroidy Ikar, ale niektórzy naukowcy przypisują go również komecie 96P/Machholz. Jest to bardzo dobrze widoczny dzienny rój, którego radiant znajduje się właśnie w Gwiazdozbiorze Barana. Jego spadające gwiazdy możemy obserwować od 22 maja do 2 lipca, a maksimum roju wypada 7 czerwca.
Gwiazdozbiory zimowe nie należą do najłatwiejszych w obserwacji, dlatego dobrze jest wspomóc się odpowiednimi narzędziami. Dobrej jakości luneta lub teleskop zwierciadlany na pewno ułatwi nam zarówno odnalezienie gwiazdozbioru, jak i pozwoli na dokładniejsze przyjrzenie się jego obiektom. Oprócz tego, przyda się też w wielu innych obserwacjach - do oglądania takich planet jak Mars, Saturn czy Wenus, a także podziwiania Księżyca.
Zobacz podobne wpisy:
