Czym są Lirydy? Gdzie na niebie ich szukać?
Lirydy to deszcz meteorów, który możemy obserwować wiosną. Zapewnia całkiem niezłe widoki - o ile trafimy na ładną pogodę i przejrzyste nocne niebo. To jeden z najwcześniej odkrytych rojów meteorów, który jako pierwszy został opisany w starożytnych kronikach. Możemy więc bardzo dokładnie prześledzić historię jego aktywności, a jakiego spektaklu na niebie spodziewać się w tym roku?
Skąd się wziął i jak wygląda rój meteorów Lirydy?
Pierwsze informacje opisujące rój Lirydów pochodzą z chińskich kronik - z około 2000 roku p.n.e. Z całą pewnością możemy więc stwierdzić, że jest to bardzo stary rój meteorów. Jest on bezpośrednio powiązany z kometą Thatchera - oznacza to, że drobinki materiału skalnego - tworzące rój Lirydów, odłączyły się właśnie od tego obiektu. Raz w roku ich droga obiegu Słońca przecina się z ziemską atmosferą, dzięki czemu możemy podziwiać deszcz Lirydów. Radiant roju znajduje się między gwiazdozbiorem Lutni a gwiazdozbiorem Herkulesa - jest to miejsce, gdzie na niebie zaczyna pojawiać się deszcz meteorów.
Prędkość Lirydów wynosi 49 km/s, więc jest to dość szybki rój meteorów. Na całe szczęście możemy obserwować go z terenu Polski, dlatego warto też wiedzieć, kiedy wypada maksimum meteorów z roju Lirydów i jak przyszykować się na noc spadających gwiazd.
Lirydy 2023 - co jeszcze musisz wiedzieć?
Jako, że Lirydy są powiązane z kometą Thatchera, jest to rój z wyraźnym maksimum, ale krótkim okresem aktywności. Powodem tego jest orbita komety - ich ciała macierzystego, która przecina się z ekliptyką pod dużym kątem - aż 80 stopni. Ich obieg nie jest dzięki temu zakłócany przez inne ciała niebieskie, które mogłyby oddziaływać na rój grawitacyjnie - ograniczać prędkość Lirydów i zmniejszać aktywność roju.
Kiedy wypada maksimum roju Lirydy? O której godzinie rozpocząć obserwacje?
Rój Lirydów pojawia się na naszym niebie 16 kwietnia a znika 25 kwietnia. Przez ten czas można obserwować deszcz meteorów, ale pasjonatów astronomii z reguły najbardziej interesuje maksimum roju - ma ono miejsce w tym roku w nocy z 22/23 kwietnia (w niektórych latach maksimum wypada noc wcześniej - 21 kwietnia). Obserwacje możemy rozpocząć już około godziny 23, ale warto pamiętać, że wraz z upływającym czasem widoki będą coraz lepsze. Lirydy najlepiej obserwować więc w drugiej połowie nocy, ponieważ nad ranem będą znajdować się najwyżej w zenicie.
Jaka jest spodziewana aktywność roju?
Aktywność roju Lirydów jest określana na około 18 zjawisk na godzinę (ZHR - 18). To liczba meteorów, które można zaobserwować na ciemnym i bezchmurnym niebie, gdy ich radiant znajduje się w zenicie. Zdarzały się jednak lata, podczas których aktywność roju była o wiele wyższa. W roku 1803 w Stanach Zjednoczonych ZHR wyniósł 700 zjawisk, a w roku 1922 - w Polsce - obserwowano od 360 do nawet 600 zjawisk na godzinę.
W czasach bardziej nam współczesnych występowały lata, kiedy aktywność roju wynosiła kilkadziesiąt meteorów na godzinę - ostatni raz, w roku 2012, ZHR wyniósł 38 zjawisk. Historia pokazuje więc, że rój Lirydów potrafi zaskoczyć swoich obserwatorów. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, na jakim poziomie będzie kształtować aktywność w tym roku, ale na pewno zawsze można mieć nadzieję na spektakularne widowisko.
Jak najlepiej obserwować Lirydy 22 kwietnia?
Sukces obserwacji astronomicznych jest zawsze uzależniony od pogody. Jedynie w pogodną noc, na bezchmurnym niebie, możemy zobaczyć różne ciała niebieskie - w tym również rój meteorów. Jeśli pogoda będzie nam w tym roku sprzyjać, to należy szukać roju w okolicach najjaśniejszej gwiazdy gwiazdozbioru Lutni - Wegi. W obserwacjach nie przeszkodzi na tym razem Księżyc, który 22 kwietnia będzie dopiero przechodził z Nowiu w fazę Sierpa. Jego światło będzie więc na tyle słabe, że nie przysłoni nam spadających gwiazd. Zobaczymy je już nieuzbrojonym okiem. Można też zaopatrzyć się w niewielki teleskop czy kompaktową lornetkę z szerokim polem widzenia, która znacznie ułatwi nam dojrzenie roju Lirydów.
Zobacz podobne wpisy:
