Aphelium i peryhelium - co to oznacza?
Ruch obiegowy Ziemi, a więc jej trwający rok obieg Słońca, jest niezwykle ważny dla naszej planety. Zależą od niego pory roku, czy też możliwość obserwacji przez teleskop większej liczby gwiazdozbiorów, które zmieniają swoje położenie. Ruch obiegowy sprawia, że zmienia się wygląd nocnego nieba, wysokość górowania Słońca, a w jego trakcie następuje aphelium i peryhelium. Te dwa pochodzące z greckiego języka pojęcia są bezpośrednio powiązane ze sposobem, w jaki Ziemia okrąża Słońce. Sprawdzimy zaraz, co one oznaczają, kiedy wypada aphelium a kiedy peryhelium, a także dlaczego zależą one od kształtu orbity Ziemi.
Jak wygląda orbita Ziemi?
Ziemia okrąża Słońce po określonej orbicie, która ma kształt elipsy i własnie ten kształt sprawia, że możemy wyróżnić aphelium i peryhelium. Obieg Ziemi wokół Słońca trwa 365 dni 6 godzin 9 minut 9,54 s i w przeciągu tego całego czasu zbliża się ona lub oddala od swojej gwiazdy. Gdy więc czytamy, że odległość Ziemi od Słońca w latach świetlnych wynosi 0,000016077 ly, co równa się 149 600 000 kilometrom, to warto zdawać sobie sprawę, że jest to uśredniona wartość umowna, która ułatwia choćby dokonywanie obliczeń. Odległość Ziemi od Słońca zmienia się w przeciągu roku, a to oznacza, że możemy dokładnie określić, kiedy znajduje się ona najbliżej Słońca, a kiedy jest od niego najbardziej oddalona.
1. aphelium; 2. peryhelium; 3. Słońce
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Aphelium
Aphelium - co to za moment w ruchu obiegowym Ziemi?
Zacznijmy od wyjaśnienia pojęcia aphelium, którego polska nazwa to punkt odsłoneczny. To słowo pochodzenia greckiego (apo - "od" i helios - "słońce") oznaczające miejsce na orbicie ciała krążącego wokół Słońca, które jest najbardziej od gwiazdy oddalone. Jeśli więc mówimy o aphelium Ziemi, to jest to moment, w którym znajduje się ona najdalej od Słońca - w trakcie swojego rocznego ruchu obiegowego. O najbardziej oddalonym punkcie orbity możemy mówić jedyni w przypadku orbit eliptycznych, po których krążą planety, komety czy planetoidy - orbity kołowe go nie mają.
Aphelium - kiedy Ziemia będzie najdalej do Słońca?
W momencie Aphelium Ziemia jest oddalona od Słońca o 152,1 mln kilometrów. Następuje to w bardzo regularnych odstępach czasu - co rok orbitalny i ma miejsce zawsze w okolicach 4 lipca. Aphelium roku 2023 będzie miało miejsce 6 lipca o godzinie 22:07 - czasu polskiego.
Co to jest peryhelium Ziemi?
Peryhelium to punkt orbity, który jest przeciwny do aphelium, a więc oznacza moment, kiedy Ziemia znajduje się najbliżej Słońca - w odległości 147,1 mln kilometrów. To pojęcie również pochodzi z greki - od słów: peri „przy” i Helios „Słońce”, a wypada zawsze na początku roku - między 2 a 4 stycznia. To miejsce orbity jest więc przekraczane również w równych odstępach czasu i występuje jedynie w przypadku obiektów o stabilnej orbicie eliptycznej.
Bardzo ciekawe jest natomiast peryhelium Merkurego, podczas którego przybliża się do Słońca na odległość 46 mln kilometrów, a w momencie największego oddalenia znajduje się aż 69,8 mln kilometrów od naszej gwiazdy. Tutaj różnice są już bardzo duże, a wpływa na nie fakt, że Merkury porusza się po orbicie o największych mimośrodzie. Specyficzne dla Merkurego jest też to, że jego peryhelium ulega precesji, a więc następują pewne perturbacje w orbicie tej planety. Jako, że na orbity planet oddziałują głównie inne planety, w XIX wieku zakładano, że w naszym Układzie Słonecznym musi znajdować się nieznany planetarny obiekt - między Słońcem a Merkurym - zaburzający jego orbitę. To nie zostało oczywiście potwierdzone, a zagadkę precesji peryhelium wyjaśniła w 1916 roku ogólna teoria względności Alberta Einsteina - jest ona spowodowana perturbacjami ze strony innych ciał Układu Słonecznego (głównie Ziemi, Jowisza i Wenus), wynikającymi z ogólnej teorii względności relatywistycznymi efektami grawitacyjnymi, a także spłaszczeniem Słońca.
Odległość Słońca od Ziemi i jej wpływ na naszą planetę
Samo aphelium i peryhelium nie wpływają w żadnen sposób na Ziemię i panujące na niej warunki. Wprawdzie na naszą planetę dociera w peryhelium o 6,5% więcej energii słonecznej niż w momencie, gdy jest od Słońca najbardziej oddalona, jednak są to zbyt małe różnice, by wpłynąć na ziemską temperaturę i klimat. Punkty oznaczające maksymalne zbliżenie/oddalenie Ziemi do/od Słońca mają natomiast wpływ na długość trwania pór roku. Podczas peryhelium Ziemia porusza się wolniej, co powoduje skrócenie o 5 dni zimy na północnej półkuli - w porównaniu do lata.
Bardzo ważny jest natomiast ruch obiegowy Ziemi i jej stopień nachylenia do ekliptyki, który wynosi 66°33’. Wpływają one na zmieniające się pory roku na południowej i północnej półkuli, a także zależy od nich występowanie nocy i dni polarnych. Powodują różnice w stopniu naświetlenia Ziemi, dlatego też na naszej planecie występują różne strefy klimatyczne, strefy oświetlenia Ziemi i zmienna jest długość dnia i nocy. O innych godzinach wschodzi i zachodzi Słońce i możemy obserwować zmianę położenia Słońca na tle Zodiaku, a także cieszyć się zmieniającym nocnym niebem, co na pewno jest ważne dla wszystkich miłośników astronomicznych obserwacji. Gdyby nie ruch obrotowy Ziemi, nieboskłon wyglądałby zawsze tak samo, a luneta służyłaby nam do oglądania wciąż tych samych konstelacji.
Zobacz podobne wpisy:
