Zorza polarna w Polsce. Kiedy jest widoczna i gdzie ją obserwować?
Zorza polarna, zwana także aurorą, to zjawisko atmosferyczne, które występuje w okolicach biegunów magnetycznych Ziemi. Jest na tyle wyjątkowe, że turyści specjalnie wybierają się do Islandii lub Skandynawii, by na własne oczy je zobaczyć. Nie jest potrzebny do tego teleskop, ale musimy znaleźć się w odpowiednim czasie i w odpowiednim miejscu. Jeśli zastanawiasz się, czy zorza polarna występuje w Polsce, to odpowiedź brzmi: bardzo rzadko. Czasami jednak do tego dochodzi. Nie możemy wprawdzie z dużym wyprzedzeniem przewidzieć, kiedy konkretnie wystąpi zorza polarna w Polsce, o której godzinie i w jaki dzień, ale jesteśmy w stanie ustalić poprzedzające ją zjawiska, zwiększające szanse na wystąpienie zorzy.
Zorza nad Polską – szanse na obserwacje
Zorza polarna jest efektem oddziaływania na gazy atmosferyczne, takie jak azot i tlen, cząsteczek pochodzących z wiatru słonecznego. Te cząsteczki, głównie protony i elektrony, są przyciągane do obszarów wokół biegunów magnetycznych Ziemi, gdzie wchodzą w interakcje z atomami i cząsteczkami atmosferycznymi, wywołując efekty świetlne. Typowymi barwami zorzy polarnej są zielona, czerwona, fioletowa i różowa. Zależą one od rodzaju gazu atmosferycznego, z którym oddziałują cząstki pochodzące z wiatru słonecznego, oraz od wysokości, na której te oddziaływania mają miejsce. Gromadzenie się cząsteczek wokół bieguna północnego i południowego stanowi odpowiedź na pytanie, dlaczego zorza polarna w Polsce nie jest powszechnym zjawiskiem. To w naszym kraju wyjątkowe wydarzenie, a dlaczego do niego czasem dochodzi?
Zorza polarna w Polsce - kiedy może pojawić się na naszym niebie?
Kluczowym czynnikiem jest aktywność słoneczna - ściśle powiązana z cyklami słonecznymi. Cykle słoneczne to regularne zmiany w aktywności słonecznej, trwające około 11 lat. W trakcie tych cykli, liczba plam słonecznych oraz intensywność emisji cząstek naładowanych zmieniają się. W okresie maksimum słonecznego, aktywność słoneczna osiąga szczyt, co oznacza zwiększoną ilość wiatru słonecznego. Od czasu do czasu, wybuchy na Słońcu są wyjątkowo intensywne, a w przestrzeń kosmiczną są wyrzucane duże ilości naładowanych cząsteczek, które docierają w większej ilości do ziemskiej atmosfery. To właśnie wtedy pojawia się największa szansa na to, by obserwować zorze polarne w Polsce.
Zorza polarna w Polsce - gdzie może się pojawić?
W Polsce największą możliwość oglądania zorzy polarnej mają osoby przebywające w północnej części kraju, ponieważ szanse rosną w miarę przemieszczania się na północ, w kierunku obszarów znajdujących się bliżej biegunów magnetycznych. Choć to właśnie z tych terenów docierają do nas zazwyczaj informacje o zaobserwowaniu zorzy polarnej, w poprzednich latach zdarzało się, że zorza była widoczna nawet w Bieszczadach. Miało to miejsce w 2003 roku, kiedy na Słońcu doszło do kilku silnych rozbłysków i można było obserwować zorzę nawet na niskich szerokościach geograficznych. Nie tak dawno, bo na początku listopada 2023 roku, zorza polarna dotarła aż po Podhale, Kraków i Dolny Śląsk. Na Słońcu nastąpił koronalny wyrzut masy, a jego efektem było tak niezwykłe i szeroko dostępne widowisko.
Najlepszym czasem na obserwację zorzy polarnej jest zazwyczaj zima, gdy noc jest długa, a niebo jest bardzo ciemne. Warto wybrać się w takie miejsca, które są oddalone od dużych miast i nie ma tam dużego zanieczyszczenia sztucznym światłem. Oczywiście musi dopisać nam również pogoda, niebo nie może być zakryte chmurami. Zorza polarna to zjawisko, którego nie można przewidzieć z dużym wyprzedzeniem. Nie wiemy więc, kiedy kolejna zorza polarna w Polsce wystąpi. Aby jej nie przegapić, warto śledzić aktywność Słońca. Są temu poświęcone tematyczne strony internetowe i aplikacje mobilne, na których na bieżąco monitoruje się rozbłyski naszej gwiazdy. Szanse na obserwację zorzy polarnej rosną w okresach wzmożonej aktywności słonecznej i obecnie trwa właśnie cykl, w którym aktywność Słońca będzie rosnąć – przewiduje się, że do 2025 roku. Znacznie zwiększa to szanse na możliwość obserwacji zorzy polarnej z terenu naszego kraju.
Zobacz podobne wpisy:
